Xama süd turşusundan əldə edilir və ev şəraitində hazırlana bilir. Xama qaymağın alt qatında yığılıb qalan süd təbəqəsindən əldə edilir. Xama qidalandırıcı, dadlı və insan orqanizması üçün çox aydalı məhsuldur. Xamanın bioloji dəyəri olduqca yüksəkdir. Digər yağlı süd məhsullarından fərqli olaraq 10 %-li smetan dietik qida hesab edilir.  Adətən xamanın tərkibi 30% yağ, 2-3% zülal və 35% karbohidratlardan ibarət olur. Əsil xama qoxusuz, ağ və ya açıq sarı rəngli, qatı olur. Əla növ xama isə çox qatı olur.

Mütəxəssislər məsləhət bilir ki, marketlərdən xama alarkən onun üstündə  dövlət standartlarına uyğun olmasına diqqət etsinlər. Həmçinin aldığınız xamanın hazırlanma və son istifadə tarixinə də diqqət etməlisiniz. Xamanı soyuducuda saxlamaq lazımdır. Onu dondurucuya qoysanız öz keyfiyyətini itirəcək.

Aldığınız xamanın keyfiyyətli olub-olmasını necə öyrənə bilərsiniz?

Bir stəkan qaynar su götürün və içinə 1 çay qaşığı xama əlavə edin. Qarışdırdıqdan sonra suyun rəngi tammailə ağ olursa və smetan suda həll olursa, heç bir çöküntü yaranmırsa deməli o smetan keyfiyyətli smetandır.

Xamanın bioloji dəyəri onun tərkibindəki süd zülallarından asılıdır. Xamanın tərkibində əvəzolunmaz amin turşuları, asan sorulan yağlar və süd şəkəri var. Bütün bunlar orqanizm üçün çox faydalıdır və tərkibində A, E, B2, B12, C, PP vitaminləri, fosfor və dəmir var. Xamanın tərkibindəki vitamin və minerallar orqanizm tərəfindən asan sorulur. Xama probiotik məhsuldur. Yəni, o, bağırsağın mikrofloraslını normallaşdırır. Xama bağırsaq üçün lazım olan faydalı bakteriyaların çoxalmasını təmin edir. Xama qidalandırıcı məhsuldur. İştahası az olanlara, qan azlığından əziyyət çəkənlərə, həzm problemləri yaşayanlara xama məsləhət görülür. Xama yemək əzələləri gücləndirir, əqli fəaliyyəti artırır, günəş yanıqları zamanı dəri yanıqlarını tez sağaldır. Mütəxəssislər məsləhət görürlər ki, xama əsasən saat 10:00-14:00 arası istehlak edilsin. Günortadan sonra yeyilən xama qaraciyər üçün zərərlidir. Xamanı 10 gün ərzində istifadə etmək lazımdır. Pasterizasiya edilmiş və müxtəlif qatqılar əlavə olunmuş xama isə daha uzun müddət saxlanıla bilir.