Azərbaycan ədəbi dili tarixi 4-cilddə

Azerbaycan edebi dili tarixi 4-cildde

Azərbaycan ədəbi dili tarixi, ümumən Azərbaycan mədəniyyəti tarixinin üzvü bir hissəsi kimi, Azərbaycan xalqının əsrlərin mübarizəsindən uğurla qoruyub saxladığı ümmədəni hadisələr tarixidir. Soy- kök etibarı ilə qədim köklərə malik şəxsiyyətlər-şairlər, filosoflar, alimlər vermiş, hər zaman öz kökündən qidalanaraq inkişaf etmişdir. Tədqiqatlar göstərir ki, ümumən ədəbi dil və onun tarixi inkişafı xalqın tarixi inkişafı ilə qırılmaz tellərlə bağlı bir hadisədir. Dilin xalqa bağlılığı sonradan ədəbi dilin inkişafı üçün əsas zəmin olmuş, ədəbi dillərin inkişaf səviyyəsinin əsas meyarı hesab edilmişdir.
Ədəbi dil xalqın intellekti ilə bilavasitə bağlıdır. Xalqın intellektual potensialı ədəbi dilin yaranmasını təmin edən başlıca amildir. Azərbaycan xalqı dünyanın ən qədim xalqlarından biri kimi özü qədər tarixə malik ədəbi dil ənənəsinə malikdir. Bu gün Azərbaycan dili tarixi və eləcə də Azərbaycan ədəbi dili tarixçlərinin ümumən ədəbi dil haqqında çox yığcam və konkret şəkildə səciyyələndirdiyi "Ədəbi dil seçmə və əvəzetmə əməliyyatı aparılmaqla normaya salınmış dildir" formulası ətrafında birləşir.
Ədəbi dilin tarixi eyni zamanda üslublar tarixi olsa da, üslublar sırasında aparıcı mövqe tutan bir üslubun olmasıda tarixi həqiqətdir.
Azərbaycan ədəbi dili tarixən iki istiqamətdə inkişaf etmişdir:
1. Azərbaycan ədəbi dilinin şifahı qolu
2. Azərbaycan ədəbi dilinin yazılı qolu
Bununla əlaqəli olaraq Azərbaycan ədəbi dili tarixinin də iki növünü ayırmaq olar:
1. Azərbaycan şifahi ədəbi dilinin tarixi
2. Azərbaycan yazılı ədəbi dilinin tarixi