Qənaət Dükanı

Qenaet Dukani

Səhər yeddi radələriydi. Quşlar, böcəklər, canlılara məxsus nə vardısa, hamısı oyanmışdı. İnsanlar yuxunun şirinliyinə aldanmayıb çoxdan işlərinə başlamışdılar. Tarlası olan tarlaya, dükanı olan dükanına, çörəyini qazanmağa gedirdi. Nüsrət baba qırx bir ildir çörək yediyi ata yadigarı dükanını o gün də isti bir “Bismillah”la açmışdı. Rəngi solmuş qapı kilidi, nədənsə dərhal açılmışdı. Qapı açılanda incə bir cırıltı eşidilirdi. Qarşısında ən azı Nüsrət Babanın saçının sayı qədər müştəri qəbul etmiş piştaxta vardı. Piştaxtanın üzərində ağızda əriyib gedən marmaladlar, şokoladlar, yanında çərəz dolabı, arxa rəflərdə isə peçenye qutuları...

Mağazanın içində gəzdikcə, taxta parketlərin çıxardığı səs bir müddət sonra eşidilməz olurdu. Nüsrət Baba axşamdan içəri yığdığı malları, səhər çölə daşıyırdı. Nələr olmurdu çölə daşınanlar arasında! Kiçik qaz balonları, plastik vedrələr, top torları... Dükanın çölü rəngarəng görünürdü.
Nüsrət Baba tərtibatını düzəldər-düzəltməz ilk müştəri qapıda görünürdü. Gün, isti bir salamla başlayardı:
– Sabahınız xeyirli olsun, Nüsrət Baba!
– Sizin də, İlyas bəy. Bu gün də siftəni sizinlə edəcəyik deyəsən.
– İnşallah, Nüsrət Baba. Bizim balaca xəstələnib, onlara bal almaq istəyirəm. Bal var?
– Bir neçə çeşid var, İlyas Bəy. Çeşidlərimiz burdadır. Amma sizə bu balı tövsiyə edirəm. Dadına baxa bilərsiniz.
– Ehtiyac yoxdur, Nüsrət Baba. Mən sizə etibar edirəm.
– Olsun, yenə də bir baxın dadına.
– Həə, gözəlmiş. Yarım kilo alım bundan.
– Oldu, oldu, İlyas Bəy. Başqa bir arzunuz?
– Yox təşəkkür edirəm.
Beləliklə Nüsrət Baba siftəsini İlyas Bəydən etmişdi. İlyas Bəy, kəndin aqronomu idi. Üç il əvvəl kəndə aqronom təyin olunmuşdu. Kənd əhalisi ilə tez qaynayıb qarışmış, kəndlilər tərəfindən çox sevilmişdi. Nüsrət Baba, İlyas Bəy getdikdən sonra dükanın qoxusunu içinə çəkdi. Dükanda açıqda satılan şəkərin, qutu-qutu peçenyelərin, yaşıl sabunların iyi bir-birinə qarışırdı. Nüsrət Babaya bu qarışıq iy iydə, yemişan iyindən daha xoş gəlirdi.
“Yusifcik” ibtidai Məktəbinə gedən uşaqların gülə-gülə, oynaya-oynaya dükanın qabağından keçməsi, Nüsrət Babanı daldığı fikirlərdən oyandırmışdı. Uşaqlardan bir neçəsi dükana dəyməmiş məktəbə getməzdi. Yenə də elə oldu. Bəzisi xət-xət kağız alırdı, bəzisi karandaşyonan, bəzisi də rəngbərəng şar; bəzisi tənəffüsdə yemək üçün vafli, peçenye, sarı-qırmızı şəkər, ləbləbi tozu...
Kənd uşaqlarının böyük bir xəyalı var idi. “Kaş ki, bu dükandakı konfetlər, şokoladlar mənim olaydı” arzusu uşaqlar arasında tez-tez dilə gətirilirdi. Böyüklərin bu xəyaldan xəbəri yox idi. Uşaqdırlar, əlçatmaz xəyallar etmək onların işidir. Uşaqların diləklərində haqlılıq da vardı. Hər zaman alınmırdı konfet, vafli, şar. Qışda top oynamaqdan dağılmış yay ayaqqabılarında gəzən uşaqların, hələ bir də qış çətin keçibsə, məhsul əldə qalıbsa, belə xəyallar qurmaları çox təbiidir.
Qənaət Dükanında satılan mal geri alınır, xarab olan mal geri qaytarılırdı. Bəzi dükanlarda asılan, “Təklif etmə nisyə, dost qalaq eləsinə” kimi lövhələrə burada rast gəlinmirdi. Çünki nağdı alış-veriş edəcək vəziyyətdə deyildi buranın kəndlisi. Nisyə dəftəri də bunun üçün tutulmuşdu. Alış-veriş edildikcə, qalın nisyə dəftərində rəqəmlər böyüyərdi. Ödənişlər, əkin pulları alındıqda topdan verilirdi. Borcunu verə bilməyənlərə möhlət verilməsi isə artıq adət olmuşdu.
Qış çətin keçdiyi vaxt, bir boşqab şorbaya möhtac olanlar, utana-utana borclarını vaxtında ödəyə bilməyəcəklərini söyləyərdilər. Nüsrət Baba möhtacların halını başa düşər, onların qəlbini qırmaz, hətta bir-iki kilo düyü, makaron da çantasına qoyar və “Bunları da sonra ödəyərsən” deyərdi. Nüsrət Baba atasıyla bu dükanı açarkən, onlar da bir az çətinlik çəkmişdilər. Atası bu dükanı ona əmanət edərkən, “Aza qənaət etməyən çoxa da edə bilməz” demiş, dükanın adını da “Qənaət” qoymuşdu. Nüsrət Baba qənaətkardı amma hamı borcuna sadiq deyildi. Borcuna sadiq olmayanlar Allaha tapşırılır, onlara səsini çıxarmazdı. O, atasında belə görmüşdü. İllər illəri əvəz etmişdi. Divarda bərəkət duası, könüldə qənaət ... Keçirdi beləcə günlər...
Qış gəlir, qar yağır; ətraf da təbii ki soyuyurdu. Qış üçün soba vedrəsi, kömür kürəyi, odun parçaları satan köhnə dükanı, kiçik qaz balonu ilə qızdırmağa çalışılırdı. Noxud, lobya, mərci, düyü qışda necə də yaxşı satılırdı. Bahar gəlincə küçəyə tökülən uşaqlar, çox vaxt babalarıyla dükana gəlir, ciblərini ovuc-ovuc konfet, saqqız, şarlarla doldurub xoşbəxt halda çıxardılar dükandan. Yay tez hiss etdirirdi özünü, kiçik bir stol qoyulurdu dükanların qabağına. Satıcıların etdiyi söhbətlər çox şirin olardı. İncə söhbətlər edilərkən satıcılar, göz ucuyla uşaqların qayğısız oyunlarını izləyərdilər. Yay demək hərarət, tər deməkdi. Uşaqların piştaxtalara qoyduqları xırda pullar mineral suyla əvəz olunurdu. Nüsrət Babanın “Mineralları soyuq-soyuq içməyin ha” tövsiyyəsinə bəzi uşaqlar məhəl qoymazdı.
Kənddə meyvə-tərəvəz satan yoxdu, xırdavatçı, dəftərxanaçı da yoxdu. Amma şirin Qənaət dükanı vardı. Dükan eyni zamanda meyvə-tərəvəzci, dəftərxanaçı idi. İynəsindən qələminə, pozanına qədər o kiçik dükana bu qədər şey necə olur sığışır, başa düşmək mümkün deyildi. Bir də dükanlarda məhsul çeşidləri qəndillərdə, bayramlarda daha fərqli olurdu. Qəndillərdə xurma, lokum, bayram bulkaları, gülab çox alınırdı; bu siyahıya bayramlarda paxlava ərzaqları da əlavə olunurdu. Bu hazırlıqlar bayram yaxınlaşdıqca həyəcana dönər və ərəfəyə qədər davam edərdi. Nüsrət Baba bu qədər tələbi qarşılaya bilmək üçün yanına bir köməkçi götürərdi. Kiçik dükanda addım atacaq yer qalmaz, sifariş üstünə sifariş gələrdi.
Bayramın ilk günü dükan tətil edərdi. O gün dükan heç açılmazdı. İkinci gün Nüsrət Babanın yolunu gözləyən uşaqların: “Nüsrət Baba, şar, Nüsrət Baba, partpart” arzularının sonu olmaz, partpartlar yerlərə atılar, uşaqlar çıxan səsdən böyük bir ləzzət alardılar. Partpart oğlan işiydi. Kəndin qız uşaqları belə şeylərə pul verməzdi.
Yeddidən yetmişə kimlər yoxdu müştərilər arasında. Süleyman Ağa köməkçilərini göndərir, topdan alış-veriş edərdi. Vedrə-vedrə yağlar, kisə-kisə şəkərlər, unlar, ağla gələ biləcək əsas qidalar köməkçilər tərəfindən ağanın evinə aparılırdı. Aşıq Məmmədin, Aşıq Nurinin, İlyas Bəyin, Raziyə Xalaların, Muradiyə bacıların, kənd müəllimlərinin, dost-düşmən hər yaşda insanın gəldiyi bir məkan, bir qovşaq hökmündəydi dükan.
Bəlkə Nüsrət Babalar əl-ayaq çəkmək üzrədirlər dünyamızdan. Gedişata baxılırsa, dükanların adları-sanları itib gedəcək. Kim bilir; bəlkə də itib gedən, “Ruzi Allahdandır” deyib qənaət paltarını geyənlərdi və onların kağız kisəyə qoyub müştərilərinə təqdim etdikləri isti təbəssümlərdir. Kim bilir...
"Qənaət dükanı"